Renklerin Gücü Ve Kullanımı - Bölüm 2 : Renk Sistemleri Ve Renk Uzayları

 Bölüm 2 : Renk Sistemleri Ve Renk Uzayları

Bu bölümde renklerin elde edilmesi ve çoğaltılmasında önemli bir yeri olan Renk Sistemleri ve Renk Uzaylarından bahsedilecektir.

Renk ile ilgili yapılan araştırma ve çalışmalar içinde renk sistemleri ve renk uzayları önemli yer tutar. Renk sistemleri ve renk uzayları ile rengin elde edilmesi ve çoğaltılması mümkün olmuştur. Bu bölümde renk sistemleri ve renk uzayları tanıtılacak, yaygın olarak kullanılanları hakkında bilgiler verilecek ve renk uzayları arasındaki dönüşüm bağıntılarına örnekler verilecektir.

Sonraki Bölüm : Bölüm 3 :Renklerin Görsel Etkileri

RENK SİSTEMLERİ

Rengi tanımlamak, renk bütününün bileşenlerini bulmak, benzer özellikte renklerin bir araya geldiği ve renk değişimlerinin düzenli bir biçimde sıralandığı renk sistemleri oluşturmak amacıyla pek çok sanatçı, bilim adamı ve kuruluş değişik çalışmalar yapmıştır.

Bunlardan bir bölümü yalnızca “renkli yüzeyler” ile ilgilenmiş, bir bölümü daha kapsamlı bir yaklaşımla, rengi duyulanma ya da ışığın fiziksel ya da psikolojik algılaması biçiminde ele almış ve “yüzey renkleri” ayrımını yapmıştır.

Renk sistemleri, renkli yüzeylere yönelik olarak “Renk Sıralama Sistemleri (color order systems)” ve yüzey renklerine yönelik olarak ta “Renk Uzayları (color spaces)” olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Renk SIralama Sistemleri

Boya karışım sistemi (colorant mixture system): 

Boya maddesinin düzenli değişen oranlarıyla ve çıkarmalı renk karışımı yöntemiyle renkler tanımlanır ve sıralanır.

Renk karışım sistemi (color mixture system): 

Renkölçerler ile toplamalı renk karışımı yöntemine göre renkler tanımlanır ve sıralanır. En tanınmış örneği “Ostwald Renk Sistemi”dir.

Renk görünüm sistemi (color appearance system): 

Gözlemcinin renksel duyulanmasına bağlı olarak renkler tanımlanır ve sıralanır. En tanınmış örneği“Munsell Renk Sistemi” dir.

Renk Uzayları

Renk uzayları renkleri tanımlamak için kullanılan matematiksel modellerdir.

•   RGB Renk Uzayı
•   CMY Renk Uzayı
•   CIE XYZ Renk Uzayı
•   CIE Lab Renk Uzayı

RGB Renk Uzayı

RGB renk uzayı toplamalı renk karışımı yöntemiyle bir birim küpün içinde renkleri tanımlayacak şekilde tasarlanmıştır RGB renk uzayı bilgisayar monitörleri, tarayıcılar ve katodik televizyon tüpleri gibi cihazlarda kullanılır.

Renk Modelleri - RGB

    RGB modeli (kırmızı, yeşil, mavi) bilgisayar ekranları veya katodik televizyon tüpleri gibi, doğrudan emilimle çalışan tertibatlarda kullanılır. Üç birincil rengi, doğada mevcut her rengi elde edebilmek için karıştırır. Her renk %100 oranında karıştırıldığında beyaz ve %0 oranında karıştırıldığındaysa siyah elde edilir. 

RGB çok yaygın olarak kullanılmasına rağmen, tertibata çok bağımlıdır. Tertibatın değişmesiyle renk de değişir. Tarayıcı, monitör, yazıcı gibi aygıtlarla beraber kullanıma uygun değildir.  Üç birincil ekleme rengini kullandığından dolayı, boya, matbaacılıkta kullanılan pigment için, başka bir birincil renk seti (siyan, sarı, magenta) kullandıklarından, uygun değildir. 

CMY Renk Uzayı

• CMY renk uzayı çıkarmalı renk karışım yöntemi yardımıyla birim küpte renklerin tanımlanmasıdır
• CMY renk uzayı özellikle renkli baskı ve çoğaltma alanlarında, renkli yazıcılarda ve çizicilerde kullanılır.

Baskıda, eğer işte özel renkler yoksa, kullanılan 4 ana renk vardır. Belli açılara ve değerlere sahip tramların oluşturduğu bu renkler, üst üste basılır. Tüm renkler bu renklerin karışımıyla ortaya çıkar. 

Baskıdaki 4 ana renk, C : Cyan (Mavi), M: Magenta (Kırmızı), Y: Yellow (Sarı) ve K: Black (Siyah) tır. 

Örnek olarak ; Eğer bir işin içinde yeşil renk varsa, bu, C ve Y'nin tanımlanan teknikle üst üste basılmasından oluşur. 

CIE XYZ Renk Uzayı

X, Y ve Z değerleri üç ana rengin (kırmızı, yeşil, mavi) algılanmasını sağlayan sinirlerin beyne yolladıkları uyarıların toplamıdır. Her üç uyarımın ayrı ayrı toplam uyarı miktarına olan oranı rengi tanımlar.

Beyin bu üç büyüklüğün bileşimini yaparken, oranlamalar ile de renk duyulanmasını gerçekleştirir. X, Y ve Z değerlerinin toplamı rengin görsel duyulanma toplamına eşittir.

Bu toplam içinde kırmızının algılanma oranı,

yeşilin algılanma oranı ;

mavinin algılanma oranı;

ve ;

x, y ve z değerleri 0 ile 1 arasındadır. x = y = z = (1/3) noktası teorik olarak beyazdır. Bu noktadan uzaklaşıldıkça renklerin doymuşluğu artar.

CIE L*a*b Renk Uzayı

CIE Lab renk uzayı Munsell renk sistemi üzerine kuruludur. CIE Lab renk uzayı 1976 yılında görsel medya için tasarlanıp oluşturulmuştur. Günümüzde CIE Lab renk uzayı çeşitli alanlar için standart renk uzayı olarak seçilmiştir ve bugün pek çok uygulamada kullanılmaktadır.

CIE Lab renk uzayının bileşenleri değer (L: lightness), tonlama ve doygunluk (a, b) dir. L, bir rengin açıklığını, a ve b ise rengi oluşturmaktadır

Renk kavramı içinde birbirinden farklı dalga boylarına sahip, kendi fiziksel sınırları içinde farklı tonlara, doygunluklara ve değerlere ulaşabilen ışın gruplarını tanımlamak gerekir.

Bir rengin yansıttığı ışık miktarına göre bir “değeri”,

Bir rengin yansıttığı ışık miktarına göre bir “değeri”,

Aynı renk ailesinin değer ve doygunluk açısından ayrılan ancak yakın ilişkileri görülen derecelenmeye bağlı “tonu”

Aynı renk ailesinin değer ve doygunluk açısından ayrılan ancak yakın ilişkileri görülen derecelenmeye bağlı “tonu”

Görsel şiddetine ve saflığına göre de bir “doygunluğu” söz konusudur.

Görsel şiddetine ve saflığına göre de bir “doygunluğu” söz konusudur.

En basit durumda pikseller 0 veya 1 değerini alırlar. Bu piksellerden oluşan resimlere binary (ikili) resim denir.

Monokrom, yani tek renkli resimlerde ise her eleman 0 ile 255 arasında bir değer alır. Böylece her pikselin parlaklık değerinin farklı olması ile gri tonda bir resim elde edilir. En parlak nokta 255, en karanlık nokta 0 siyah ve bunların arasındakiler ise gri renk değerini alırlar.

Renkli resimler ise üç ana rengin karışımı ile oluşurlar. Bunlar, Kırmızı (Red), Yeşil (Green) ve Mavidir (Blue). 

Sayısal Görüntü İşleme

Bilgisayar yardımıyla görüntülerin işlenmesi ve yorumlanması olarak tanımlanabilir. Bu teknik; tıp, kriminoloji (suç bilimi) ve askeri haber alma gibi birbirinden farklı alanlarda kullanıldığı gibi uydular aracılığıyla elde edilmiş görüntülerin jeolojik amaçlı olarak yorumlanmasında da kullanılır.

SGİ, kısaca ekran üzerinde görüntüyü oluşturan en küçük elemanı (piksel) bilgisayarda işler. Bilgisayar, bu elemanları bir eşitlikler serisinde kullanmak ve hesaplama sonuçlarını saklamak için programlanmıştır. Bu işlemler sonucunda yeni bir sayısal görüntü oluşur.

• Uydu görüntüleri ile yüzey analizleri,
•  Tıp alanında,
•  Askeri haber alma örgütlerinde, vb….

İnsanlarda renk duygusunun oluşması için bir cisimden yansıyan ışığın yanısıra, gelen ışık karşısında normal çalışan bir göz ve beyinde kusursuz bir görme merkezi gerekir.

Bu bağlamda renk şu üç sistemde incelenir:

• Fiziksel Sistemde Renk
• Fizyolojik Sistemde Renk
• Psikolojik Sistemde Renk

Psikolojik sistemde renk:

 Beynimizde uyanan bir duyumdur.

Fizyolojik sistemde renk: 

Çeşitli ışık cinslerinin göz retinası üstündeki sinirler vasıtasıyla oluşturduğu fizyolojik olaylardır. Sinir sistemlerimizde renk mevcuttur.

Fiziksel sistemde renk:

Işığın hangi dalga uzunluklarını hangi oranda bulundurduğuna dair, ölçülerle, rakamlarla ifade edilebilen değerleridir. Göz bu dalga titreşimlerini renk sinirleri vasıtasıyla beyne gönderir ve
renk görülür

Kısaca,

• Işığın göze gelmesi fiziksel
• Bu ışınlar karşısında gözde meydana gelen işlemler fizyolojik,
• Işınların gözde algılanması olayı psikolojik olaydır.

Çevreyle olan duyusal etkileşimimizin ağırlıklı kısmı, ışık ve renk uyaranlarının oluşturduğu görsel algılamalarımıza dayanmaktadır.

Işık frekansının belli bir orandaki yoğunlaşması sonucunda ortaya çıkan renkler, içerdikleri düşük ya da yüksek titreşimli enerjileriyle insan psikolojisi ve davranışları üzerinde etkili olmaktadırlar.

Diğer Bölümler ;

1. Bölüm 1 : Renklerin Oluşumu
2. Bölüm 2 : Renk Sistemleri Ve Renk Uzayları
3. Bölüm 3 :Renklerin Görsel Etkileri
4. Bölüm 4 : Renklerin Psikolojik Etkileri
5. Bölüm 5 : Renkler Konusunda Yapılan Araştırmalar
6. Bölüm 6 : Renklerle Karakter Analizleri

Benzer Aramalar:  renklerin gücü ve kullanımı , renkler , renk uzayları , renk sistemleri , renklerin etkileri