Elektromekanik / Elektriksel Eyleyiciler ( Aktüatörler ) Nedir ?

Elektriksel Eyleyiciler

Elektiriksel Eyleyiciler

Elektiriksel aktüatörler (eyleyiciler); elektiriksel kumanda sinyalini mekanik harekete dönüştürürler. Bu tür aktüatörlerin başlıca çeşitleri;

Bir ısıtıcı ya da bir motor gibi bazı elektrikli cihazların açılıp kapanmasında kullanılan mekanik anahtarlar (switch), diyotlar, tristörler ve transistorler, röleler gibi açma-kapama sistemleri
Dönme hareketi üretmek üzere kullanılan, step motorlar, servo motorlar veya asenkron motorlar gibi tahrik sistemleri
Hidrolik/pnömatik akışı kontrol etmek üzere kullanılan solenoid valfte olduğu gibi, solenoid tip sistemler

Röle (Relay) Nedir ?

Röle

Bir elektrik devresindeki elektrik akımının, devreden geçmesi veya geçmemesi için anahtarlama yapan elemanlardır.

Kontrol sisteminden aldığı sinyale göre elektrik devresinde açma-kapama görevini yerine getirirler. Mesela ortamdaki hava kalitesini algılayarak bir klimanın kontrolü için bir röle kullanılabilir. Sensör tarafından algılanan hava kalitesini eğer istenilen değerlerin altına düşmüş ise bu durum işlemci tarafından değerlendirilir ve aktüatöre yani röleye klimayı açması için sinyal gönderilir. Bunun üzerine rölenin bobini magnetik alan oluşturur ve içteki nüveyi geri çekerek devreyi kapatır ve klima açılır.

Röle

Diyot (Diode) Nedir ?

Tek yönde akımın geçişine izin veren elemanlardır. Bir yöndeki dirençleri ihmal edilebilecek kadar küçük, öbür yöndeki dirençleri ise çok büyüktür.

Diyot

Transistör (Transistor) Nedir ?

Girişine uygulanan sinyali yükselterek gerilim ve akım kazancı sağlayan, gerektiğinde anahtarlama elemanı olarak kullanılan yarı iletken bir elektronik devre elemanıdır. İki elektrodu arasındaki direnci, üçüncü elektroda uygulanan gerilim ile değişir.
Transistörler elektronik cihazların temel yapı taşlarındandır. Yapısal bakımdan, yükselteç olarak çalışma özelliğine sahip bir devre elemanıdır. Daha yaygın kullanım amacı ise devrede anahtarlama yapmaktır.

Transistor

Devre sembolü üzerinde orta kutup beyz (B), okun olduğu kutup emiter (E), diğer kutup kollektör (C) olarak adlandırılır. Beyz akımının şiddetine göre kollektör ve emiter akımları ayarlanır.

Transistor

Selenoid (Solenoid) Nedir ?

Selenoid

Enerjiyi doğrusal harekete çeviren elemanlardır. Manyetik alanın kontrol edilmesiyle çalışırlar.

Selenoid yapı, ayrıca otomobillerin ve çamaşır makinelerinin kapı kilitlerinde kullanılmaktadır.

Selenoid

Motor Çeşitleri Nelerdir ? (Motors):

Elektrik enerjisini mekanik enerjiye (dairesel harekete) dönüştüren aygıtlara elektrik motorları denir.
Her elektrik motoru biri sabit (Stator) ve diğeri kendi çevresinde dönen (Rotor ya da Endüvi) iki ana parçadan oluşur. Bu ana parçalar; elektrik akımını ileten parçalar (örneğin: sargılar), manyetik akıyı ileten parçalar ve konstrüksiyon parçaları (örneğin: vidalar, yataklar) olmak üzere tekrar kısımlara ayrılır.

Motorlar

Elektrik motorları (Electrical Motors)

Makinelerin dinamik ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde seçilmelidirler.
En önemli seçim kriteri, yük karakteristiğinin (tork-hız ilişkisi) belirlenmesidir. Diğer kriterler, kullanım amacı, mevcut elektriksel güç ve fiyat olarak verilebilir.

Hız-Tork Grafiği

Alternatif Akım Motorları (AC Motors)
Doğru Akım Motorları (DC Motors)
Zamana bağlı olarak periyodik bir şekilde yön ve şiddet değiştiren akıma “alternatif akım ” denir. İngilizce “Alternative Current” kelimelerinin kısaltılması “AC” ile gösterilir.
Zamanla yönü ve şiddeti değişmeyen akıma doğru akım denir. İngilizce “Direct Current” kelimelerinin kısaltılması “DC” ile gösterilir.

Alternatif Ve Doğru Akım

DC Motorlar Nedir ? (DC Motors)

Motorun dairesel hızı uygulanan voltajla doğru orantılıdır. Motora verilen akımın yönünde döner, ters polarize edildiğinde diğer yöne döner.

Fırçalı (Brush) DC Motorlar Nedir ?

Fırça içeren DC motorlarda, rotordaki sarımlara elektrik iletimi fırça kollektör yapısı ile sağlanır. Fırçalı motorlarda rotora yani ortadaki sarımlı bölüme akımı iletmek için iletken metal veya kömür tarzı iletkenler kullanılır ve motor döndükçe farklı kutuplanma nedeni ile motorun dönmesi devam eder. Genelde uzun zaman sonra fırça aşınır.

Genelde düşük maliyet istendiğinde fırçalı tip motorlar kullanılır. Kıvılcımın patlamaya yol açabileceği kullanım alanlarında tercih edilmezler. Fırça aşınmasından dolayı zaman zaman bakım ihtiyaç duyarlar.

Fırçalı Dc Motor

Fırçalı Dc Motorların Avantajları Nedir ?

Hızlı ve hassas
Küçük Boyut
Polarite değişikliği ile ters dönme
Pozisyon ve hız kontrolüne uygun
Ucuz
Geri beslemeli kontrole uygun

Fırçalı Dc Motorların Dezavantajları Nedir ?

Yüksek hız ve düşük momentlidir.
(Bu nedenle dişli kutusu vb. hız düşürücü kullanımını gerektirir)
Fırçaların ömrü vardır
Patlayıcı ortamda tehlikelidir
Kilitleme yapamaz bu nedenle fren gerektirir
Kalkışta yüksek akımdan dolayı ısınma olur

Fırçasız (Brushless) DC Motorlar Nedir ?

Elektrikli ve hibrit araçlarda yüksek güçlü fırçasız motorlar kullanılırlar.
Havalandırma, iklimlendirme ve buzdolaplarında, AC motorlara nazaran çok düşük elektrik tüketimi sağladıklarından tercih edilmeye başlanmıştır. Diğer bir avantajları da, bu tip cihazlarda kullanılmaya başlayan mikro işlemciler ve içerdikleri kontrol sistemleri ile fırçasız motorlar kontrol edilebilmektedir.
Model uçak, helikopter vs. gibi model araç yapımında da en çok tercihe edilen motordur.

Fırçasız Dc Motor

Fırçasız Dc Motorun Avantajları Nedir ?:

Giriş voltajı anahtarlaması fırça yerine devrelerle yapılır
Uzun ömürlüdür, az bakım gerektirir
Daha az komplekstir ve ucuzdur

Servo Motorlar Nedir ? (servo motors)

Servo Motor

Pozisyon, hız veya tork kontrolünde kullanılan motorlardır. Motordan kontrol sistemine sürekli pozisyon ve/veya hız geri beslemesi gönderilir. Kontrol komut değeri ile gerçek değer karşılaştırılarak aradaki hatanın sıfırlanmaya çalışılmasıyla sistem performansı düzeltilir.
AC ve DC tipleri mevcuttur.

DC Servo Motorlar Nedir ?

DC motor ve pozisyon kontrolü için servo mekanizmadan oluşan motorlardır. Çoğunlukla dönme miktarları belli açılar arasında olacak şekilde kısıtlıdır. Hassas pozisyonlama için kullanılırlar. Robotik kollarda, bacaklarda, uzaktan kontrollü (RC) helikopter, uçak, araba ve benzeri cihazlarda çoklukla kullanılırlar.

Dc Servo Motorlar

Step Motorlar Nedir ? (Stepper Motors)

Step Motorlar

Senkron tipte fırçasız elektrik motorlarıdır. Motorun bir devri çok sayıda adımda gerçekleştirilecek şekilde tasarlanmıştır. Geri besleme yoktur. Adımların atlanmaması sağlandığı sürece motor milinin hangi pozisyonda olduğu bilinebilir. Elektromanyetik sargılara elektrik verildiğinde rotor en yakın denge noktasına hareket eder. Uygun manyetikleme sıralamasıyla motor adım adım hareket ettirilir. Motor milindeki yük çok fazla olduğunda veya motor aşırı hızlarda döndürülmek istendiğinde, motor adım atlayabilir.

Step Motorların Avantajları Nedir ?

Açık çevrim kontrole uygundur
Ucuzdur
Uzun ömürlüdür, az bakım gerektirir

Step Motorların Dezavantajları Nedir ?

Enerji verimliliği düşüktür
Titreşim olur
Yüksek hızda ve yük altında gürültülü çalışır
Adımlar sabittir
Kilitleme yapamaz bu nedenle fren gerektirir
Kalkışta yüksek akımdan dolayı ısınma olur

Lineer Motorlar Nedir ?

Normal elektrik motorlarında dairesel olan stator ve rotorun açılmış halde kullanılmasıyla çalışırlar. Tork yerine kuvvet üretirler.
Madenlerde asansör mekanizması, yanlara kayan kapılar, lazer kesimde kesicinin X-Y hareketinde, yüksek kinetik enerjiye ihtiyaç duyan silahlarda, eğlence parklarındaki trenlerde, vs.

Lineer Motorlar

AC Motorlar Nedir ?

Ac Motorlar

Senkron (Synchronous)
Asenkron (Asynchronous)(endüksiyon motoru olarak da bilinirler)

Aralarındaki fark, kabaca; senkron motorlarda milin dönmesi, motora gönderilen komutla senkronizedir. Yani yapmak istediğiniz hareketi tam olarak yapar. Yük altında devirleri değişmeden kullanılabilir. Senkron motorlar kompleks yapı ve kontrole sahiptirler.

Asenkron motorlarda ise hareket yaklaşık olarak sağlanır. Senkron motorlara göre daha ucuzdurlar.

AC MOTORLAR HIZ KONTROLÜ NASIL YAPILIR ?

Yıldız-Delta Kalkış Hız Kontrolü
Yıldız bağlantıda akım delta bağlantının 1/3 ü’dür
Giriş frekansının değiştirilmesi (inverter)
Rotor direncinin değiştirilmesi
Stator voltajının Değiştirilmesi

Ac motorlarda hız kontrolü

Yıldız-Delta Yol verme Nedir ?

Yıldız - Delta Yol Verme

Rotor Direncinin Değiştirilerek Yol Verme Nedir ?

Rotor Direncini Değiştirerek Yol Verme

Mikroişlemci tabanlı frekans değiştirmeli kontrol sistemleri nedir ?

Frekans Değştirmeli Kontrol Sistemi

Asenkron motorlara yol vermenin diğer bir şekli de mikroişlemci tabanlı kontrol sistemleri ile donatılmış yumuşak yol vericilerdir. Motordaki moment(tork)-akım ilişkisinin zamana bağlı olarak yavaş yavaş ayarlanması neticesinde motorun devreye girmesi, şebekede ve motorda herhangi bir anormal durum oluşturmamaktadır.

3 Fazlı Asenkron Motoru İleri-Geri Çalıştırma Nasıl Yapılır ?

3 fazlı motoru ileri geri çalıştırma

Benzer Aramalar:elektiriksel eyeleyiciler , röle , diyot ,transistör , selenoid , motorlar , elektirik motorları , dc motorlar , fırçalı dc motorlar , fırçasız dc motorlar , servo motorlar , dc servo motorlar , step motorlar , step motor kontrolü , linner motorlar ,ac motorlar , ac motorlarda hız kontrolü